Johan Kruithof: “Mensen dachten niet dat hier oorlog zou komen. Maar op 10 mei 1940 werden Ridderkerkers rond vier uur in de nacht ruw gewekt door de vliegtuigen. Boeren zagen die ochtend Duitse militairen over hun land rennen. Ineens was het oorlog.”
 
Johan Kruithof is medeauteur van het boek ‘Ridderkerk en de Tweede Wereldoorlog’. Dit jaar vieren we tachtig jaar vrijheid, ook in Ridderkerk. Zanger Guus Bok schrijft een vrijheidslied. Daarvoor sprak hij met verschillende Ridderkerkers, om hun verhaal over vrijheid te horen. De komende weken leest u in De Blauwkai een aantal van die verhalen.
 
Niet zo serieus
Johan: “Nederland wilde neutraal blijven in de Tweede Wereldoorlog. Er werden wel oefeningen gedaan. Maar dat werd door de meeste inwoners niet zo serieus genomen. Er werd gedacht: ‘Ze zullen ons wel weer voorbij gaan’, zoals in de Eerste Wereldoorlog.”
 
Dat liep anders. “Rijsoord lag heel strategisch voor de Duitsers. Vanaf Rijsoord konden ze snel militairen sturen naar plekken waar dat nodig was: Rotterdam, Dordrecht, Barendrecht en Alblasserdam. Als de Duitsers Rotterdam en Dordrecht in handen hadden, had het Nederlandse leger niet meer zoveel in te brengen.”
 
Gelaten
Hotel ‘t Wapen van Rijsoord werd door de bezetter ingericht als commandopost. “Ze hadden waarschijnlijk van tevoren al uitgezocht dat ze daar uitstekend konden verblijven. Van daaruit werd de boel aangestuurd. Bij de hervormde kerk was een radiopost. In de woning daarnaast werden de officieren vastgezet die krijgsgevangen waren gemaakt.”
 
“Toch denk ik dat de inwoners van Rijsoord weinig gemerkt hebben van de oorlog. Ze zullen de aanwezigheid van Duitse militairen en materieel gelaten over zich heen hebben laten komen. Waarschijnlijk bleven ze veel binnen. Er was in Ridderkerk nauwelijks verzet. Op de Noldijk is één Duitse militair doodgeschoten, maar het is onduidelijk wie dat gedaan heeft. De winkeltjes in Rijsoord hadden het ineens druk, met Duitse militairen die sigaretten, chocolade en weet ik wat meer kwamen halen.”
 
Bombardement
“Omdat de doorbraak bij Rotterdam niet snel genoeg lukte, besloten de Duitsers tot een bombardement. Zo werd er druk gezet, na Rotterdam zou Utrecht aan de beurt zijn. Er kwam een brief met de capitulatie-eisen. Die is nog een keer heen en weer gegaan omdat er geen handtekening op stond.”

“De overgave  kwam niet snel genoeg om het bombardement nog te stoppen. Een deel van de vliegtuigen is omgekeerd, maar het andere deel was al te ver. Het verhaal gaat dat er op het Noordereiland nog Duitse soldaten hebben staan wenken van ‘ga terug’, maar dat hebben de piloten wellicht niet gezien.”

“Zo vielen er op 14 mei 1940 in korte tijd heel veel bommen op Rotterdam. Dat is ook voor de Ridderkerkers angstaanjagend geweest. Zij zagen de stad letterlijk branden, de lucht rood gekleurd. De verbrande papieren uit Rotterdam landden hier in de tuinen. Dat heeft echt indruk gemaakt op mensen.”
 
Overgave  
“De capitulatie zou eigenlijk worden getekend in Rotterdam, maar dat werd niet meer veilig bevonden na het bombardement. Bovendien was generaal Student, die hier de leiding had, daar de dag ervoor door het hoofd geschoten. Daarom werd generaal Winkelman, die toen opperbevelhebber was van het Nederlandse leger, te kennen gegeven dat hij naar Rijsoord moest komen. Bewoners zullen wel gezien hebben dat er iets aan de hand was, door de vele dure auto’s en hoge militairen. Maar ze hoorden achteraf pas via proclamaties en aanplakbiljetten dat op 15 mei in de school aan de Rijksstraatweg de capitulatie van Nederland aan de Duitsers getekend was.”
 
In gesprek over vrijheid
Voor het vrijheidslied sprak zanger en presentator Guus Bok verschillende Ridderkerkers over wat vrijheid voor hen betekent. De video’s van deze gesprekken vindt u op ridderkerk.nl/vrijheid. Op die pagina vindt u ook alle informatie over de viering van 80 jaar vrijheid in Ridderkerk.
Op uitagendaridderkerk.nl/vrijheid vindt u het volledige programma van het Bevrijdingsfeest op 5 mei.